English Deutsch Index

Nederlands

505 Vlasteelt (bij het rek)

Audio

In het rek kunt u voorbeelden zien van de verschillende zaadsoorten, potten met lijnolie en een aantal hulpmiddelen waarmee het zaad gezaaid werd.

Het zaad werd vroeger met de hand gezaaid met behulp van een zaaischort of ovale zinken teil. Het vereiste nogal wat vakkennis om het zaad zo gelijkmatig mogelijk te verdelen.

Een voorbeeld van vindingrijkheid zien we bij de zaaiviool, een voorraadbakje met een draaischijf welke al draaiend het zaad rondstrooide, in beweging gebracht door een soort strijkstok, de voorloper van de zaaimachine. Pas in de tweede helft van de vorige eeuw kwamen er machines waarmee het zaad sneller en nauwkeuriger gezaaid kon worden.

Om ziektes te voorkomen moest het zaad eerst ontsmet worden. Dit gebeurde in een zaadontsmetter, een ijzeren ton met een draaimechanisme, waarin het zaad werd behandeld met een ontsmettingsmiddel.

Vlas is een éénjarig wit- of blauwbloeiende plant die in maart, april rond de 100ste dag van het jaar gezaaid wordt. Afhankelijk van vochtigheid en temperatuur zal na +/- 10 dagen de plant met twee blaadjes boven komen, om vervolgens binnen 100 dagen uit te groeien tot een volledige rijpe vlasstengel. Tijdens de groei is de plant helder groen met kleine smalle blaadjes.

Zodra de plant in knop komt werd er met bestrijdingsmiddel gesproeid met handpompen zoals het voorbeeld boven op het rek.

De plant groeit snel en na een aantal weken gaat hij zich vertakken, er komen op deze toppen een tiental blauwe of witte bloempjes. De bloei hiervan duurt per bloemetje maar een paar uur, dat is heel kort. Het bloemetje ontwikkelt zich tot een bolletje met daarin het lijnzaad. Als de stengel en zaaddoosjes geel gekleurd zijn, is de plant rijp en is het tijd om het vlas te oogsten.

Vezelvlas werd met de hand, met wortel en al, schuin uit de grond getrokken. Het vlas is te sterk om af te snijden en zo oogst men tevens langere vlasvezels.

In de handel werd de lengte van de vlasstengel met de handen, de vuisten op elkaar, gemeten. Een goede stengel was 6 á 7 handen.

Om het zaad uit de bollen te verwijderen werd heel vroeger, met de zaadbollen nog aan de stengel, met behulp van een zogenaamde bookhamer de bollen geplet. De geplette bollen werden op een houten bak of mand geschept en met een opwippende beweging liet men het kaf door de wind wegblazen zodat het zaad overbleef. Hierna werd het zaad verzameld voor de productie van lijnzaad of bewaard als zaaigoed voor het volgende jaar.

U kunt nu verdergaan met nummer 510 “Zaadwinning”.

English

505 Vlasteelt (Flax cultivation) (at the rack)

Audio

In the rack you can see examples of the different types of seed, pots with linseed oil and a number of tools with which the seed was sown.

The seed used to be sown by hand using a sowing apron or oval zinc basin. It required quite a lot of expertise to distribute the seed as evenly as possible.

An example of ingenuity can be seen in the sowing violin, a storage container with a turntable that scattered the seed while turning, set in motion by a kind of bow, the predecessor of the seeder. It was not until the second half of the last century that machines were introduced that allowed the seed to be sown faster and more accurately.

To prevent diseases, the seed had to be disinfected first. This was done in a seed disinfectant, an iron barrel with a rotating mechanism, in which the seed was treated with a disinfectant.

Flax is an annual white or blue-flowering plant that is sown in March and April around the 100th day of the year. Depending on humidity and temperature, after +/- 10 days the plant will emerge with two leaves, and then grow into a fully ripe flax stalk within 100 days. During growth, the plant is bright green with small narrow leaves.

As soon as the plant comes into bud, pesticide was sprayed with hand pumps like the example on top of the rack.

The plant grows quickly and after a few weeks it starts to branch out, there are a dozen blue or white flowers on these buds. The flowering of these only takes a few hours per flower, which is very short. The flower develops into a ball containing the linseed. When the stem and seed pods are yellow, the plant is ripe and it's time to harvest the flax.

Fibre flax was pulled out of the ground by hand, root and all, at an angle. The flax is too strong to cut and so using this method longer flax fibers are harvested.

In trade, the length of the flax stalk was measured with the hands, fists clenched. A good stem was 6 to 7 hands.

To remove the seed from the bulbs, the bulbs were crushed with the help of a so-called book hammer, with the seed bulbs still attached to the stem. The crushed bulbs were scooped onto a wooden tray or basket and with a rocking motion the chaff was blown away by the wind so that the seed remained. After this, the seed was collected for the production of linseed or stored as seed for the following year.